ODRÓN IBAIA

Odrón Nafarroako ibaia da, isurialde mediterraneoan; 40 km. Berrotzako mendietan sortu (Kodes mendikatea) eta Mues, Los Arcos, Elizagorria eta Mendabia igaro ondoren, Ebron isurtzen du ura.

JUGALEZ IBAIA

Jugalez Arabako hego-mendebaldean dagoen ibaia da, San León (Toloño) mendiaren inguruan sortutakoa eta mendebalderantz abiatzen dena, Santa Cruz del Fierro (Berantevilla) herrian Ebron isuriz.
Ibilbidean Lagran, Urizaharra eta Zanbrana udalerriak zeharkatzen ditu.

IBILBIDEA:
San Baules, Aranbaltza, Niguaran, Santiama, San Vicente, Los Loros, Artikuatxa, Salsipuedes, Molina eta Mina.

KOKAPENA: Araba

LUZERA: 25, 5 km

IBAI AHOA: Ebro > Mediterraneoa

(Ez daude argazkiak ibai honi buruz)

IHUDA IBAIA

Ihuda Arabako ibai bat da, Zadorraren ezkerraldeko adarretako bat. Gasteiz mendien hegoaldeko isurialdean jaiotzen da, Okina herritik gertu. Urarte eta Saseta herriak zeharkatu eta gero, Trebiñun sartzen da. Konderria ekialdetik mendebaldera zeharkatzen du.

Ikustekoa da Rodavieja izeneko ur-jauzia, Okina eta Saseta artean, 8-10 metroko garaiera duena. Tarte bertsuan, beste hainbat ur-jauzi daude.

Ozana herria zeharkatu ondoren Ihuda ibaia Zadorrara isurtzen ditu urak Lakorzana herritik gertu.

KOKAPENA: Araba

ZADORRA IBAIA

Zadorra Arabako ibai nagusia da, herrialde horretan arrorik handiena duena. Entziako mendilerroan jaiotzen da, Los Corrales izeneko iturrian, Donemiliagako udalerrian.

Agurain, Gasteiz, Iruña Oka, Argantzun eta Armiñon zeharkatu ondoren Ebrorekin bat egiten du Miranda Ebro (Burgos) eta Zanbrana (Araba) artean.

Ibaiak guztira 78,1 kilometroko ibilbidea egiten du eta 20,6 metro/segundoko emaria dauka batez beste. Mediterranear isurialdeko ibaia da.

IBAIADARRAK:

• Barrundia
• Santa Engrazia
• Dulantzi
• Batan
• Iturzabaleta
• Zalla
• Las Huertas
• Ihuda

URTEGIA:

Zadorra ibaiak Uribarri Ganboako urtegiaren sarea osatzen du, guztira 220 hektometroko kubiko ur gordetzeko gaitasunarekin. Urtegi hauek Bilbo eta Gasteizko ur beharrizanak asetzen dituzte.

KOKAPENA: Araba

LUZERA: 78,1 km

ITURBURUA: Entziako mendilerroa (1.045 m)

IBAI AHOA: Ebro > Mediterraneoa

 

BAIA IBAIA

Baia Arabaren mendebaldeko herena iparraldetik hegoalderaino zeharkatzen duen 60 kilometroko ibaia da. Lurraldearen trantsizio-izaera, Atlantikoko eta Mediterraneoko eskualde biogeografikoen artekoa, zeharkatzen dituen paisaietan nabari da; hala, iparraldean sega-belardiak eta basoak dira nagusi eta hegoaldean, berriz, zereal, erremolatxa eta patata soroak.

IBILBIDEA:

Baia Gorbeiako mendigunean jaiotzen da eta Miranda Ebron (Burgos) egiten du bat Ebrorekin. Zuia, Urkabustaiz, Kuartango, Erriberagoiti eta Erriberabeitiko haranak zeharkatzen ditu, Anda edo Hereñako bezalako igarobide estuetan zehar bide eginez. Horietatik guztietatik azpimarragarriena Tetxako haitzartea da, Arkamo eta Badaia mendilerroen arteko ebaki ikusgarria. Emariak infiltrazioak izaten ditu, material karstikoen eraginez; ondorioz, uda partean hondo arrokatsua agerian duten hainbat zati agertzen dira.

KOKAPENA: Araba

LUZERA: 64 km

ITURBURUA: Gorbeia

IBAI AHOA: Ebro > Mediterraneoa

MEDITERRANEAR ISURIALDEA DAUKATENAK: OMECILLO

Azken sarreretan, ibai guztiak Katauriar isurialdea daukate eta horain hasiko gara Mediterranear isurialdeekin.

Omecillo Arabako mendebaldeko ibaia da, 32 km-ko luzera duena. Bóvedako mendilerroan jaio eta Ebro ibaian amaitzen da, Bergonda herria zeharkatu eta gero, Sobróndik gertu. 360 km²-ko azalerako arro hidrologikoa du. Gaubea, Jurisdicción de San Zadornil (Burgos), Añana eta Lantaron udalerriak zeharkatzen ditu. Ibaiadar nagusia Tumecillo ibaia du, Arkamoko mendilerroan jaiotzen dena eta Villanañen elkartzen zaiona. Halaber, beherago, eta Bergondara iritsi baino lehen, Añanatik datorren Muera ibai gazia ere elkartzen zaio.

Egoera onean mantentzen da, Arabako eremu horren industrializazio maila txikiari esker. Hori dela eta, Euskal Autonomia Erkidegoan natura-baliorik handienetako ibaien artean dugu Omecillo.

KOKAPENA: Araba

LUZERA: 32 km

ITURBURUA: Bóveda

IBAI AHOA: Ebro > Mediterraneoa

ERROBI IBAIA

Errobi Ipar Euskal Herriko ibaia da. Bere frantsesezko izena Nive da, gaskoierazkoa Niva.

IBAIADARRAK

Sakontzeko, irakurri: Errobiren ibaiadarren zerrenda

• Ezterengibeleko erreka
• Urepeleko Errobi, Baigorritik datorrena
• Laka, Ortzaizetik
• Baztan, Bidarraitik
• Latsa, Ezpeletatik

KOKAPENA: Nafarroa Beherea eta Lapurdi

LUZERA: 78km

ARROA: 1030 km²

EMARIA: 34 m³/s

ITURBURUA: Beherobia, Laurhibar, Arnegi

IBAI AHOA: Aturri > Ozeano Atlantikoa

EZKURRA IBAIA

Ezkurra Nafarroako Malerreka eskualdean dagoen ibaia da. Iturburua Ezkurra udalerriko lurretan du, hain zuzen ere, Ezkurra mendatean. Ondoren Eratsun eta Saldiasko lurrak zeharkatzen ditu eta aurrerago Lotzabian (Beintza-Labaien) Zubieta, Ituren, Elgorriaga eta Doneztebetik pasatzen da. Azken udalerri honetan Ezpelurarekin elkartzen da eta 300 metro aurrerago Baztan eskualdetik datorren Bidasoarekin. Ezkurra ibaira bost erreka isurtzen dira ezkerraldetik, eta lau eskuinaldetik.

KOKAPENA:  Malerreka, Nafarroa

ITURBURUA: Ezkurra mendatea, Ezkurra udalerriko lurretan

IBAI AHOA: Donezteben Bidasoa ibaiarekin elkartzen da

BIDUZE IBAIA

Biduze edo Lapiotz (Donaixtitik gora Urbeltzeta) Nafarroa Behereko ibaia da, Zuberoako mugan jaiotzen da eta Aturriren ibaiadarra da.

Iraganean ondasunen garraiorako oso erabilia izan zen ibaia, idiek tiraturiko gabarren bidez eramaten zirelarik. Ibai-portu garrantzitsuak egon ziren hala nola Akamarre eta Bidaxunen. Ibaian zehar ontzi txikiek Akamarrera arte bakarrik nabiga dezakete.

Arbailetako Ithe basoan dagoen lur azpiko ur-laster batetik jaiotzen da (Eltzarreko ordokia) eta Gixunen isurtzen da Aturri ibaira.

IBAIADARRAK:

Uhaldea	Izena	Luzera (km.)
Eskumaldea	Ihiteko erreka	4,3
Eskumaldea	Sorhitza	3,9
Eskumaldea	Larramendi	2,9
Ezkerraldea	Hoztako ura	8,1
Ezkerraldea	Laminosineko erreka	8,5
Ezkerraldea	Artikaiteko erreka	7
Ezkerraldea	Bertzaitzeko erreka	1,7
Eskumaldea	Babatzeko erreka	5,4
Ezkerraldea	Haranbeltzeko erreka	2,8
Eskumaldea	Eldurne
Eskumaldea	Izpaxuri	16,2
Ezkerraldea	Ur Beltza	3,2
Eskumaldea	Azkabia
Eskumaldea	Ehulondo	5,9
Ezkerraldea	Iholdiko erreka	26,8
Ezkerraldea	Jeloseko erreka	16,7
Eskumaldea	Xuhukoa	19,2
Ezkerraldea	Lihuri	45,8

KOKAPENA: Nafarroa Behera

LUZERA: 82,4 km

ITURBURUA: Eltzarreko ordokia

IBAI AHOA: Aturri > Bizkaiko golkoa

ATURRI IBAIA

Aturri  Piriniotan jaio (Pirinio Garaiak departamenduan), Landetatik igaro eta Lapurdiko Baiona hirian Ozeano Atlantikoa itsasoratzen den ibaia da.

IZENA:

Euskarazko Aturri izena latinez Aturrus zen. Izenak iturri euskarazko hitza eta théron langedozierazko itzarekin lotura du. Erro bera Frantziako Eure (Atura), Aar (Arura) edo Arroux (Aturauos) ibaietan omen dago.

Gaskoizko adour izenak «iturria» edo «ubidea» esan nahi du.

IBAIADARRAK:

  

Uhaldea	Izena	Eskualdea
Eskuinaldea	Aturri Payollekoa	Bigorra Garaia
Ezkerraldea	Aturri Grippekoa	Bigorra Garaia
Ezkerraldea	Aturri Lesponnekoa	Bigorra Garaia
Ezkerraldea	Oussouet	Bigorra araia
Ezkerraldea	Échez	Rivière-Basse
Eskuinaldea	Estéous	Rivière-Basse
Ezkerraldea	Louet	Rivière-Basse
Eskuinaldea	Arros	Rivière-Basse
Ezkerraldea	Bergons	Armagnac Ea Vic-Bilh
Ezkerraldea	Saget	Armagnac eta Vic-Bilh
Ezkerraldea	Léez	Armagnac eta Vic-Bilh
Ezkerraldea	Bahus	Chalosse
Ezkerraldea	Gabas	Chalosse
Eskuinaldea	Midouze	Marzanako eskualdea
Ezkerraldea	Louts	Chalosse
Ezkerraldea	Luy	Chalosse
Ezkerraldea	Gave Batua	Bearno
Ezkerraldea	Biduze	Ipar Euskal Herria
Ezkerraldea	Arhan	Ipar Euskal Herria
Ezkerraldea	Ardanabia	Ipar Euskal Herria
Ezkerraldea	Errobi	Ipar Euskal Herria

KOKAPENA: Lapurdi

LUZERA: 335 km

ARROA: 16.880 km²

EMARIA: 350 m³/s

ITURBURUA: Tourmalet, Pirinioak

IBAI AHOA: Bizkaiko golkoa

UGARANA IBAIA

Ugarana edo Urdazuri (Sarrakaria, Urma, Ur Ertsi eta Uhertsi izenez ere ezagutua Lapurdiko zenbait lekutan) Nafarroa Garaiko eta Lapurdiko ibaia da. Dantxarinean sortzen da, Otsondo eta Orabidea errekak elkartuta, eta Donibane Lohizune eta Ziburu artean itsasoratzen da, 45 kilometroko ibilbidea eginda (31 km Lapurdin, eta 14 km Nafarroan). Senpere, Ainhoa eta Azkaine zeharkatzen ditu bere ibilbidean.

IBAIADARRAK:

• Lapitxuri.
• Opalazioko erreka, Ainhoan.
• Lizuniagako erreka, Saratik datorrena.
• Amezpetuko erreka.

KOKAPENA: Lapurdi, Nafarroa Garaia.

LUZERA: 45 km

ARROA: 233 km²

EMARIA: 5 m³/s

ITURBURUA: Orabidea, Otsondo.

IBAI AHOA: Bizkaiko Golkoa.

BIDASOA IBAIA

Bidasoa (Baztan bailaran Baztan ibaia deitua) Nafarroa, Gipuzkoa eta Lapurdi zeharkatzen dituen ibaia da. Erratzun, Auza mendiaren magalean jaio eta Txingudin, Kantauri Itsasoan itsasoratzen da. Amuarrainek eta, batez ere, izokinek ospe handia eman diote.

IBILBIDEA:

Bidasoa Erratzun (Baztan) jaiotzen da, hemen elkartzen baitira Izpegi aldetik datorren Araneko erreka eta Auza mendiaren ekialdean sortutako Iñarbegi erreka. Azken honetan dago bere iturburu ezagunena: Xorroxin ur-jauzia. Hemendik aurrera Baztan udalerria zeharkatzen du iparrekialde-hegomendebalde norabidean, Oronoz-Mugairira ailegatuz.

Behin Baztan eskualdetik kanpora dagoela, "Bidasoa" izena hartzen du eta Malerreka eskualdean sartzen da. Malerrekako Doneztebe udalerrian, Ezkurra ibaiko urak batu ondoren, iparralderantz biratu eta Sunbilla zeharkatzen du.

Handik Bortziri eskualdean barneratu eta Beratik igarotzen da. Endarlatsan Nafarroa utzi ondoren Gipuzkoa eta Lapurdi arteko muga egiten du. Gero Irun zeharkatu eta azkenik Hondarribia eta Hendaia artean itsasoratzen da, Txingudiko badian.

IBAIADARRAK:

Bidasoak ibaiadar ditu Zeberia, Ezkurra, Iruribieta, Latsa, Tximista, Onin, Zia, Endara eta Jaizubia errekak.

LUZERA: 69km

ARROA:  710 km²

ITURBURUA: Errutzu.

IBAI AHOA: Txingudi > Kantauri Itsasoa.

OIARTZUN IBAIA

 Oiartzun ibaia Gipuzkoan jarioan dabilen ibairik motzena dugu.
Gipuzkoaren ekialdean kokaturiko Oiartzun ibaiaren arroak 82,27 km²-ko eremua hartzen du. Oiartzun, Errenteria, Lezo eta Pasaiako herria zeharkatuz eginiko ibilbideak 16 km eskasean lau herri hauetan bizi diren 80.000 bat biztanleren eta Gipuzkoako industrigune nagusienetako baten eta merkataritza portu nagusiaren eragina jasaten du.

Txikia baina garrantzi handikoa da. Oiartzun ibaiaren bailara Paleozoikoan (orain 380 milioi bat urte) hasi zen eratzen, Euskal Herriko bailara zaharrenetarikoa dela esan daiteke. Prezipitazio aldetik, bere iturburua euririk gehien egiten duen euskal zonaldean kokatua dago (2300 mm). Ur kopuru hau dela Oiartzun ibaiaren iturburu inguruan San Anton, Añarbe eta Domiko urtegiak aurki genitzake.

LUZERA:  16, 6 km

ITURBURUA: Aiako Harria

IBAI AHOA: Pasaiako badia, Bizkaiko Golkoa

URUMEA IBAIA

Urumea (Goizuetan Errakaundi) Ezkurra mendatean jaio eta Donostian itsasoratzen den ibaia da.
46 km luze da eta ibaiadar nagusienak Elama, Añarbe eta Landerbaso dira. Urumearen arroak 192 km² ditu (gutxi-gorabehera 200.000 biztanle) eta batezbesteko emaria 10 m3/s da.

Goizueta, Arano, Hernani, Astigarraga eta Donostia zeharkatzen ditu. Urnietaren zati nagusiak ere Urumeara isurtzen ditu bere urak.

LUZERA: 46km

ITURBURUA: Ezkurra mendatea

IBAI AHOA: Donostia, Bizkaiko Golkoa

ARROA: 192 km²

LEITZARAN IBAIA

Leitzaran Nafarroa eta Gipuzkoan dagoen eta Oria ibaiaren adarra den ibaia da. Gutxi gorabehera itsaso-mailatik 600 metroko altuerara dago. Batez besteko emaria 2,88 m³/s-koa da eta arroaren gainazala 124,02 km²-koa. Ibaiahoan 15 metroko zabalera du.

Nafarroako Leitza udalerrian jaio, en 42 kilometrotako luzera du. Urto deritzon puntuan sartzen da Gipuzkoara. Bere arroak Areso, Berastegi, Elduain, Villabona, Urnieta eta Andoaingo urak jasotzen ditu, eta 12.402 ha ditu, zeinetatik 6.972 Gipuzkoan dauden.

LUZERA: 42 km

ITURBURUA: Leitza (600 m)

IBAIA AHOA: Oria ibaia

ORIA IBAIA

Oria Gipuzkoako ibai garrantzitsuena da, bai luzeragatik, bai emariagatik. Lizarrate inguruan sortzen den tokitik Orion itsasoratzen den guneraino, 75 kilometro luze da, eta haren ibaiadar nagusiak Agauntza, Amezketa, Araxes, Zelai, Urtsuaran, Asteasu eta Leitzaran dira. Gipuzkoako arro handieneko ibaia dugu, halaber; 54 udalerri hartzen ditu barne —Zarautz eta Getaria ere kontuan hartuz—, guztira 158.000 biztanle ingururekin (2008).
Araba eta Gipuzkoako Partzuergo Nagusiaren lurretan sortzen da, Zegamako mugan, Lizarratetik hurbil. Gero, Segura, Olaberria, Beasain, Ordizia, Itsasondo, Legorreta, Ikaztegieta, Alegia, Tolosa, Anoeta, Irura, Villabona, Zizurkil, Aduna, Andoain, Lasarte-Oria eta Usurbil zeharkaturik, Orioren eta Aiaren artean itsasoratzen da.

IBAIADARRAK:   

• Leitzaran ibaia: Nafarroa eta Gipuzkoan dagoen eta Oria ibaiaren adarra den ibaia da.
• Asteasu ibaia
• Berastegi ibaia
• Araxes ibaia: Azpirozko mendatean jaiotzen da eta Gipuzkoako norabidea hartzen du, Oria ibaian isurtzen du.
• Amezketa ibaia
• Amundarain ibaia: Gipuzkoako Goierri eskualdeko ibai bat da.
• Agauntza ibaia: Lazkao eta Ataungo udalerrietatik igarotzen den ibaia da, Beasainen Oriarekin lotzen den arte.
• Eztanda ibaia

LUZERA: 75 km

ITURBURUA: Aizkorri mendia

IBAI AHOA: Orio, Bizkaiko Golkoa

UROLA IBAIA

Urola Gipuzkoa zeharkatzen duen ibaia da. 57 kilometroko luzera du. Arro estua du, batez ere sorburuan. Sortzen duen bailarak hiru eskualde nagusi ditu: Urola Garaia, Urola Erdia eta Urola Kosta.

IBILBIDEA:
Aizkorriren magalean sortu eta Zumaian itsasoratzen da, Bizkaiko Golkoan.
Bidean, ondoko udalerriak zeharkatzen ditu itsasorako bidean: 

• Legazpi
• Zumarraga-Urretxu
• Azkoitia
• Azpeitia
• Zestoa
• Aizarnazabal
• Zumaia

Halaber, ibaia bertatik igaro ez arren, badira Urola bailaran zatiren bat duten beste udalerri batzuk: Antzuola, Beasain, Ezkio-Itsaso, Errezil, Beizama, Aia, Deba eta Getaria.

IBAIADARRAK:
Bere ibaiadar nagusienak hurrengoak dira: Ibaieder, Aratzerreka, Errezil, Granadaerreka eta Arroaerreka.

ITSASORATZEA:
Azken kilometroetan, Zumaia eta Zestoa artean, bokalearen goialdean Bedua izeneko meandro gunea eta bertan dauden uharteak ditugu.
Bokalean bertan, bestela, eskuinaldean kirol portua dago gaur egun. Ezkerraldean, itsasadarretik ez urrunegi, Zumaiako flyscha famatua dago, Debarantz.

LUZERA: 59,3 km

ITURBURUA: Brinkoa, Aizkorri mendia

IBAI AHOA: Zumaia, Bizkaiko Golkoa

      

DEBA IBAIA

Deba Gipuzkoako ibaia da, Leintz-Gatzaga inguruan jaio eta Deban itsasoratzen dena.
Euskal Herriko bostgarren ibaia da luzeraz, 58 kilometro dituelarik. Tamalez, Euskal Herriko ibairik kutsatuenetako bat da gaur egun.

HISTORIA:
Antzinean nabigagarria izan zen Altzola (Elgoibar) auzoraino, bertan komertziorako kai garrantzitsua zegoelarik (haren aztarnak badaude gaur egun ere). Kai haren garrantziak zetzan artilearen eta burdinaren garraioan, lehenengoa Gaztelatik Ingalaterrara eta bigarrena Ingalaterratik hona, inguruko burdinoletan banatzen zutelarik. Jarduera hauek ontzi lauetan egiten zituzten, gabarra izenekoetan. Artilea Altzolatik mandoekin eramaten zuten Debaraino, hortik itsasontzietan sartzeko, bertan ere kontrako norabidean burdina garraiatuz.
XVIII. mendean , Argien mendean baitan, Mediterraneoa eta Atlantikoa elkar lotzeko egitasmoa planteatu zuten, Zadorra eta Debaren ibaien bidez hain zuzen ere. Antza denez proiektua ez zuten gauzatu orografia zailak eskatzen zuen dirutzagatik, Gaztela eta Aragoi aldean zati batzuk egin bazituzten ere 1776 eta 1790 artean Frantzisko Xabier Muniberen aginduz.
Itsasadarraren ertzetan bestela itsasontziak eraiki zituzten XX. mendeko hasiera arte. Tradizionalki turismo gunea ere izan zen, Altzolako bainuetxea tartean zegoelarik.
Ibarraren azken zatia haitzarte modukoa da, eta bertan aztarna arkeologiko garrantzitsuak topatu izan dituzte. Bertan Astigarribiako Ander Deunaren eliza dago, XI. mendeko osagai erromanikoak dituena. Astigarribia Debarako bide nagusian zegoen antzinean, derrigorrez igarotzeko lekua, eta zergak kobratzen zizkieten bidaiariei.
Deba ibaia, azkenik, mendebaldean karistiar eta ekialdean barduliarren arteko muga naturala zen. Gaur egun oraindik mendebaleko euskara eta erdialdekoaren artekoa bada.


IBILBIDEA ETA ITSASADARRAK:
Debagoienako eta Debabarrenako eskualdeak zeharkatzen ditu, eta hegoaldetik iparraldera Leintz-Gatzaga, Eskoriatza, Aretxabaleta, Arrasate, Bergara, Soraluze, Elgoibar, Mendaro, Mutriku eta Deba udalerriak.
Bere ibaiadar nagusiak ezkerraldean Aramaio, Angiozar, Aranerreka, Ego (Eibar, ibaiadar nagusia) eta Kilimon (Mendaro) dira. Eskuinaldetik bestela Oñati, Urkulu eta Antzuola ibaiak datoz.

ARTIBAI IBAIA

Artibai Bizkaiko ibaia da, Lea-Artibaiko eskualdekoa.
Oizeko iparraldetik datozen erreka batzuk bat egiten dute Iruzubieta auzoan (Markina-Xemein). Aurrerago, eskuinaldetik jasotzen ditu mendi beretik datorren Urko ibaiaren urak.
Beraz, Mallabia, Ziortza-Bolibar eta Markina-Xemein udalerriak zeharkazten ditu, eta Berriatuan hasten da jasotzen mareen eragina. Berriatua eta Ondarroa bitartean, antzinako paduren arrastoak daude. Artibai ibaia, Ondarroan itsasoratzen da eta itsasoratzean, ibaiak 70 metroko zabalera dauka.

25 kilometro luze da, Oiz menditik Bizkaiko Golkoraino. Ibaiaren sorburua itsas mailatik 1.000 metrora dago.

IBAIADARRAK:
ESKUINALDETIK:

Urko.

Amalloa.

Gorozika

ESKERRALDETIK:

• Zigortza 
• Igotz.

LUZERA: 25 km

ITURBURUA: Oiz mendia

IBAI AHOA: Bizkaiko Golkoa

LEA IBAIA

Lea Bizkaiko ibaia da, Lea-Artibai eskualdean jario dena, 20 kilometroko ibilbidea egiten duena Oiz mendi ingurutik Kantauri itsasoraino. 82 km2-ko arroa dauka.


IBILBIDEA:
Lea ibaia Oiz mendiaren iparraldeko isurialdean jaiotzen da, Munitibar inguruan. Itsasorako bidean, Aulesti eta Amoroto udalerriak zeharkatzen ditu.
Azken zatian padura ederra sortzen du, Marea Errota zaharraren inguruan, Mendexa eta Lekeitio artean itsasoratu baino lehen.

LUZERA: 20 km

ITURBURUA: Oiz mendia

IBAI AHOA: Bizkaiko Golkoa

OKA IBAIA

Oka ibaia Bizkaiko ibaia da. Oiz mendiaren magalean, Gorozika auzoko Zugastieta inguruan, jaiotzen da, 601 metroko altuera duen Goroño, 1.035 metroko altuera duen Oiz, 563 metroko altuera duen Bizkargi eta 552 metroko altuera duen Arburun jaiotako zenbait erreken lotunean. Hegoaldetik iparralderanzko norabidean doa eta Gernikatik aurrera itsasadar bihurtzen da eta Urdaibaiko padura eratzen du. Mundakan itsasoratzen da. Guztira 17 kilometroko luzera du.
Munduan zehar badaude izen bera duten beste ibaiak: Burgosko probintzian 70 kilometroko luzera duen Oca ibaia dago, Ebroren ibaiadarra dena; Errusian, berriz, Oka izeneko ibaia ere badago Volgaren ibaiadarra dena. Honek 1.495 kilometroko luzera du. Alexandrovkan jaio ondoren, Orel, Tula, Kaluga, Mosku, Riazan, Vladimir eta Nizhny Novgorod oblastak zeharkatzen ditu Nizhni Novgoroden hil arte.
Bere arroan Urdaibaiko padura dago, Unescok 1984an biosfera erreserba izendatu zuena. Bere joritasun naturala, eta batez ere ornitologikoak ezinbestekoa izan zen 1994an Hegaztientzako Babes Bereziko Eremu izendatua izateko eta Natura 2000 Sarean izateko. 1992an Espainiako Gobernuak Ramsarreko hitzarmenaren Garrantzidun Hezeguneen zerrendan sartu zuen.
Ibaiak bere 17 kilometroko luzeran ondoko herrietatik pasatzen da: Muxika, Gernika, Forua, Busturia, Murueta, Sukarrieta, Mundaka, Kortezubi, Gautegiz-Arteaga eta Ibarrangelu.

LANDARERIA:
Urdaibai inguruan dagoen landareria batez ere atlantiarra da. Nagusiak dira larreak, hariztiak, baso hostotsuak eta batez ere hazkunde arina duten konifera-sailak (pinus radiata edo insignis). Kostaldean, ostera, kantauriar baso gehiago daude, artediak eta gurbitzak nagusiak izanik. Guztira 615 landare-espezieak zerrendatu dituzte, non 318 ornodun-espezie bizi diren, horietatik 245 hegaztiak direnak

FAUNA:
Oka eta bere ibaiadarren uretan arrain eta urlehortar espezie ugari bizi dira. Landareak moduan, ibilguaren kokapenaren arabera, aldatuz doaz. Goialdean amuarraina,  mazkar arantzagabea, aingira, zarbo arrunta eta ezkailua bizi dira; erdialdean barbo eta loina agertzen dira, bokalea geroz eta hurbilagoa izan oparoagoak direnak; itsasadarrean zarbo arrunta, lazuna, platuxa latza eta aingirak arruntak dira.

IBAIADARRAK:
ESKUINALDETIK:

• Berrekondo
• Golako.
• Omaerreka.

ESKERRALDETIK:

• Ugarte edo Muxika
• Busturia
• Sollube 

GOBELA IBAIA

Gobela Barrikan jaio eta Leioan Ibaizabaleko itsasadarrari urak ematen dizkion ibaia da. Guztira 9 km.ko ibilbidea du.
Ibaia Barrikan dagoen Ganes mendian jaiotzen da. Bertan Genabarri erreka izena hartzen du. Sopelan dagoela Lemosas erreka eta Saitu errekako urak hartzen ditu.
Getxon Martiartu erreka eta Bolue erreka jasotzen ditu. Azkeneko hau jasotzen duen lekuan Bolueko fadura sortzen da.
Azkenik Leioan Udondo erreka jasotzen du eta ondoren Ibaizabaleko itsasadarrean bukatzen da.
Kutsadura handiko erreka da, hainbat industria dituelako inguruan eta biztanleria handiko guneak zeharkatzen dituelako.

KOKAPENA: Uribe kosta

LUZERA: 9km

ITURBURUA: Ganes mendia

IBAI AHOA: Ibaizabal > Ozeano Atlantikoa

BUTROE IBAIA

Butroe ibaia edo Plentziako itsasadarra Morga (Bizkaia) udalerrian jaiotzen da, Bizkargi mendiaren magalean.
Bizkaiko Golkora iritsi arte 24,5 kilometroko ibilbidea egiten du. Arroak 175 km karratu ditu, eta batez besteko ur emaria 3 m3/segundoko da.
Hurrengo herrietatik pasatzen da: Errigoiti, Arrieta, Fruiz, Gamiz-Fika, Mungia, Gatika, Jatabe, Urduliz, Plentzia eta Barrika. Plentzia herrian itsasoratzen da.






LUZERA: 24,5 km

ARROA: 175 km²

IBAI AHOA: Bizkaiko Golkoa

ITURBURUA: Bizkargi

NERBIOI IBAIA

Nerbioi ibaia Bizkaiko hego-mendebaldeko eta Arabakoipar-mendebaldeko ibai bat da, Ibaizabalen ezkerraldeko ibaiadarretako bat. Guztira 72 km-ko ibilbidea du. Nerbioi izena Nerva erromatar  jainkoaren omenezkoa da. 530 km²-ko arro hidrografikoa du. Arro horren hegoaldean Gilarte mendatea dago (850 metrokoa).

IBILBIDEA:

Arabako Delika herriaren goiko aldean jaiotzen da, 222 metroko ur jauzi ikusgarrian, Urduñako mendien goialdean, Santiagoko pagadian. Bizkaiko Urduñako lurrak igaro eta gero, Arabako Amurrio eta Laudio zeharkatzen ditu, berriro eta behin betiko Bizkaiko lurretan sartu baino lehen. Gero, Arakaldo, Ugao eta Arrigorriaga zeharkatuta, Basaurin ematen dizkio bere urak Ibaizabali, bere 72 kilometroko ibilbidearen bukaeran. Ibilbideak, oro har, hego-ipar norabideari jarraitzen dio.

IBAIADARRAK:

EZKERRETIK:

• Larrunbe erreka
• Izoria

EZKUINETIK:

• Altube
  • Bergantza
  • Arnauri
• Zeberioerreka

LUZERA: 72 km

IBAI AHOA: Ibaizabal > Bizkaiko Golkoa

ITURBURUA: Delika, Araba

IBAIZABALEKIN ELKARTZEA:

Basaurin Ibaizabal ibaiarekin elkartzen da. Bertan Nerbioi-Ibaizabal sistema sortzen da. Orain dela urte batzuk arte ondoren sortzen zen ibaiari Nerbioi izena ematen zitzaion, baina gaur egun Ibaizabal deitzeko ohitura handiagoa dago.